Gıda Takviyelerinde Sağlık Beyanına Dikkat!

Yapılan düzenlemelerle gıda takviyesi sektörü ülkemizde istikrarlı bir şekilde büyüyor.

Yıllardır sağlıklı yaşam iletişimimde gıda takviyelerine de sıkça yer veren bir dijital içerik üreticisi ve wellness eğitmeni olarak sektörü yakından takip etmeye gayret ediyorum ve bunu bir sorumluluk olarak görüyorum. Özellikle toplum sağlığını ilgilendiren konulara günümüzde her ne kadar bilgiye ulaşmak kolaylaşsa da bilgi kirliliğini göz önüne alarak dikkat edilmesini çok önemsiyorum. Nitekim, 23-26 Kasım tarihleri arasında Antalya’da Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği tarafından gerçekleştirilen 5. Gıda Takviyesi Konferansı’na konuşmacı olarak davet edilmek beni çok mutlu etti. Hem iki gün boyunca kamu ve özel sektörün değerli isimlerinin ve karar vericilerin sundukları bilgilerini öğrenme şansım oldu, hem de bu kıymetli kitleye kendi bakış açımı anlatma fırsatım doğdu. “Sürdürülebilir Gıda Takviyesi Üretimi ve Tüketimi” teması ile gerçekleşen konferansta T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, T.C. Sağlık Bakanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı, IADSA (Uluslararası Gıda Takviyesi Dernekleri Birliği) ve GOED (EPA ve DHA- Omega-3 Global Organizasyonu) temsilcileri, akademisyenler ve takviye edici gıda sektörü bir araya geldi.

Derneğin Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Samet Serttaş, açılış konuşmasında Türkiye’deki gıda takviyesi sektörünün geçmişten günümüze gelişimine dikkat çekti. Bu alandaki karar alıcıların oluşturduğu mevzuatların uygulanması ile piyasadaki algıyı zedeleyen ürünlerin ortadan kalktığı, yatırımlar ile birlikte yüksek kalitede ürün üretim ve ihracatının arttığına değindi. Sektördeki gelecek hedefleri arasında gönüllü sertifikalandırma sistemlerinin yaygınlaştırılması, gıda ve sağlık okuryazarlığının arttırılması, sağlık profesyonellerinin koruyucu sağlık hizmeti basamağında etkilerinin arttırılması olduğunu iletti.

Kendi sosyal medyamda da konferanstan paylaştığım bazı dikkat çekici noktalarda özellikle bizi ilgilendiren ‘sağlık beyanı’ mevzuatı vardı. Mesela; takviye edici bir gıda markası ve bu markayı ve ürünü paylaşan bir influencer ‘bağışıklığı güçlendirir, zayıflatır,… sistemini düzenler” gibi söylemlerde bulunamaz. Yerine ‘… sistemini düzenlemeye/desteklemeye yardımcı olur’ diyebilir. 2013 yılı gıda takviyeleri için milat niteliğinde diyebileceğimiz bir yıl oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı uzun çalışmaların neticesinde gıda takviyeleri alanındaki yasal mevzuatı doldurmak için yönetmelik ve tebliğ yayımladı. Böylece öncelikle gıda takviyelerinde hangi vitamin ve minerallerin hangi miktarda kullanılabilecekleri belirlendi. Sonrasında Tarım ve Orman Bakanlığı uzmanları, Sağlık Bakanlığı uzmanları ve alanındaki en önemli akademisyenlerden oluşan bir bilim kurulu gıda takviyelerinde kullanılan tüm bileşenler için maksimum limitler belirlendi. Belirlenen bu limitler, sektörün yenilikçi özellikleri dikkate alınarak bilimsel gelişmeler ışığında gerek görüldükçe güncellendi.

Dünyaya örnek olabilecek bir gıda takviyesi onay mekanizması kurularak üretilen ve ithal edilen tüm gıda takviyelerinin piyasaya arz edilmeden önce Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sıkı bir denetim mekanizmasından geçtikten sonra onay alınması temin edildi. Ülkemizde satılan tüm gıda takviyelerinin etiketinde Bakanlık onay numarası bulunması şartı mevzuat ile getirildi. Gıda takviyelerinin satışında, pazarlanmasında ve reklamında kullanımına izin verilen sağlık beyanları listesi Sağlık Bakanlığı tarafından 2023 yılında yayımlanan sağlık beyanları yönetmeliği ve kılavuzu ile sınırlandırıldı. Böylece gıda takviyelerinin pazarlanmasında sadece içindeki bileşenin hangi sağlık faydası doğurabileceğini belirten onaylı beyanların etiket ve reklamlarda kullanımına müsaade edildi. Bir başka önemli bakanlık da, Ticaret Bakanlığı. Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü’nün altında bulunan Reklam Kurulu ile gıda takviyeleri reklamları çok kapsamlı bir şekilde denetleniyor.

Yanıltıcı sağlık beyanlarını reklamlarında kullanan firmalar büyük cezalar ile karşı karşıya kalıyor. Gıda takviyeleri hem eczanelerde, hem online satış noktalarında hem de doğrudan satış ve perakende satış kanallarında satılıyor. Ticaret Bakanlığı mesafeli satışlarda gıda takviyelerinin güvenli şekilde pazarlanması için yoğun denetim faaliyetleri yürütüyor. Tüm bu önlemler ile gıda takviyesi sektörü ülkemizde istikrarlı bir şekilde büyümüş ve büyümeye de devam edecek gibi görünüyor.